Nacht vlieger, speciale uitgave voor de Nacht van de nacht op 24 oktober 2015 door Bas Broekhuizen
De Nacht van de Nacht is een landelijk evenement waarbij de nadruk op de schoonheid van het donker wordt gelegd en lichtvervuiling onder de aandacht wordt gebracht. Een moment om via een lange nacht, vanwege het terugzetten van de klok naar wintertijd, een beroep te doen op ons innerlijk bewustzijn op het gebied van milieu en duurzaam handelen.
a) Milieu: waarbij de nadruk ligt op lichtvervuiling, energiebesparing en duurzaam denken en handelen;
b) Natuur: het eerder donker worden vanwege de wintertijd en het aandacht vestigen op de gezelligheid van buitenshuis naar binnen;
c) Cultuur Historie: het opnieuw ontdekken van onbekende en donkere plekken van onze omgeving die het decor vormen tijdens nachtelijke tochten.
DOELSTELLING
Het evenement beoogt een bijdrage te leveren aan de noodzaak tot bewustwording van duurzaam handelen en het besparen van energie. Dit met het oog op de huidige westerse consumptiepatronen en energieverspilling in het algemeen en het effect van de groter wordende lichtvervuiling op het leven van nachtdieren. Maar ook het kunnen aanschouwen van de sterrenhemel zonder die hinderlijke lichtvervuiling.
Sterren kijken
De sterrenhemel bestuderen doet de mensheid al vanaf de oudheid in het begin met het blote oog, later met een enorm assortiment aan sterrenkijkers. Aan het begin van de 17e eeuw werd het maken van hogere kwaliteit glas en het slijpen ervan door Italiaanse glasmakers na de val van Antwerpen meegebracht naar Middelburg, die stad nam een deel van de handel op Antwerpen over en werd welvarender.
In Middelburg woonde Hans Lipperweij een brillenmaker die als een van de eersten een combinatie van lenzen in een koker monteerde en zo de eerste “verrekijker” ofwel telescoop maakte.
Zijn achterbuurman beweerde dat hij de eerste was dus het patent op zo’n soort kijker is nooit verleend aan Lipperweij. Galileo Galilei verbeterde de lenzen slijptechniek en de eerste sterrenkijkers waren bruikbaar.
Nederland is nog steeds een vooraanstaand land op het gebied van de astronomie zoals we deze week in het programma “Heel Holland Kijkt Sterren” konden horen.
Vanavond staan we stil bij zowel de duisternis in dit prachtige landgoed Welna. Welna is al eens als donkerste plek van de Veluwe genoemd . Dit is ons tweede bezoek aan deze plek.
Als de hemel onbewolkt is zien we hier een aantal van de miljarden en miljarden sterren en sterrenstelsels die ons heelal heeft, in onze dorpen en steden is dat veel minder mogelijk.
Een van de meest bekende sterrenbeelden is het sterrenbeeld Ursa Major ofwel Grote Beer, in de volksmond “het steelpannetje”.
Maar hoe is dat sterrenbeeld aan de naam gekomen? In de Griekse Oudheid werden al aan sterrenbeelden namen gegeven, die waren vaak gekoppeld aan mythische verhalen die verteld werden.
Ursa Major is zo’n verhaal uit de oudheid. Ursa Major is de Grote Beer.
Kallisto was een beeldschone vrouw, mannen “roken” haar schoonheid al op afstand. Artemis de godin van de jacht vroeg haar een van haar metgezellen te worden, maar daaraan was de belofte gekoppeld dat ze nooit zwanger zou worden. Die eed deed ze en bleef ze trouw, totdat…. Zeus een oogje op haar liet vallen en vermomd als Artemis naast haar kwam liggen. Ze raakten aan de praat maar Zeus liet zijn vermomming vallen, Kallisto verzette zich hevig , maar ja Zeus was sterker en verkrachte haar en… ze werd zwanger. Dat hield ze lang verborgen dankzij haar wijd vallende kleding totdat de groep rond Artemis ging zwemmen. Haar verborgen geheim werd daardoor zichtbaar en Artemis was woedend over de gebroken eed. Kallisto werd door Artemis verbannen, het kind dat ze baarde was een zoon Arkas. Toen Hera, de bedrogen vrouw van Zeus, dat hoorde werd ze woedend en strafte Kallisto, waardoor ze in een beer veranderde. Zo zwerft ze 15 jaar lang door de bossen tot ze een jager ontmoet, maar kijk het is haar zoon Arkas ze rent op hem toe. Hij pakt zijn pijl en boog, schiet maar mist….Kallisto vlucht en komt uiteindelijk uit bij de tempel van Zeus, die voelt zich toch wel schuldig hij moet haar helpen daarom laat hij een vreselijke storm opsteken. Door die storm worden Kallisto en haar zoon Arkas de hemel ingeblazen en daar staan ze nog altijd als de Grote en de Kleine Beer. Daar staan ze voor altijd en zo dat ze boven de horizon blijven, nooit meer op de aarde kunnen komen , zelfs pootje baden in een koel meer of haar dorst erin lessen blijft voor de arme Kallisto en helaas ook haareven onschuldige zoon Arkas onmogelijk.
Op het linker plaatje zien we met wat fantasie een beer Ursa Major, de helderste sterren vormen het “steelpannetje”, maar dat is eigenlijk niet meer dan de rug en de staart van de beer, die zien we vergroot op het tweede plaatje de rest van de sterren zijn voor onze ogen te zwak om te zien zonder kijker.
GroenLinks Epe, Bas Broekhuizen.